Betonarme yapılarda rijitliği artıran en önemli eleman perdedir. TBDY 2018 ışığında, plandaki uzunluğu kanlılığından 6 kat veya daha büyük olan düşey taşıyıcı sistem elemana perde denir. Perdeler bu uzunlukları sayesinde yatayda çalıştığı yönde (x-y) çok rijit bir davranış sergiler.

Günümüzde betonarme yapıların tasarımında tercih edilen birçok taşıyıcı sistem türü vardır. Bunlardan en çok tercih edileni betonarme çerçeveli-perdeli taşıyıcı sistemdir. Bu sistemin tercih edilmesinin sebepleri arasında ekonomik ve güvenlik etmenleri ilk sırada gelmektedir. Ancak yeterli güvenliğin sağlanabilmesi için yapının birbirine dik her iki yönünde de yeterince perde bulundurması bir başka deyişle yeterince perde olması gerekmektedir. Bu bağlamda TBDY 2018’de özellikle kirişsiz ve bir doğrultuda çalışan dişli (asmolen) döşemelerde perde oranlarıyla alakalı çeşitli sınırlandırmalar getirilmiş ancak yeterince detaylandırılmamıştır.

Bizler mühendis olarak yapımızın her iki doğrultuda yatay yükleri güvenle karşılayabilecek oranda perde ihtiyacını hesap ederek tasarımımızı buna göre yapmalıyız. Bu bağlamda Prof. Dr. Ahmet Topçu’nun Betonarme-II notlarında yer alan kontrolleri sizin için bir excel dosyası haline getirdim.

Birlikte bir örnek üzerinden gidecek olursak, aşağıda bir betonarme projenin kolon/perde aplikasyon planını görüyorsunuz. İsmi “PZ” ile başlayan elemanlar perdeleri ifade etmektedir. Bu yapının perde oranını kontrol edecek olursak;

X yönü için kontrol

Y yönü için kontrol

Her iki yönde de koşulları sağlamadığını ancak değerlerin sınırda kaldığını görmekteyiz. Bu kontrollerin bir yönetmelik şartı değil hocamızın önerisi olduğunu da unutmamak gerekiyor. Dolayısıyla burada sizin yapmanız gereken mühendislik öngörüsü ile bu perde oranının yeterli olup olmadığına karar vermektir.